کمربند قهوه چیست؟ قهوه در کجا رشد می‌کند؟
Hadi Rashvand
|
3 هفته پیش
|
0
در بخش قبلی با کمربند قهوه، ویژگی‌ها، کشورها و مناطق تشکیل دهنده آن آشنا شدید. همان‌طور که مشاهده کردید، کشورهای تولید کننده قهوه اکثراً جزو کشورهای در حال توسعه به شمار می‌روند و تولید قهوه نقشی کلیدی در تأمین معاش بیشتر از 125 میلیون نفر در این کشورها دارد. ممکن است برای شما این سؤال پیش آمده باشد که قهوه چه تاثیراتی روی اقتصاد، فرهنگ و زیست اجتماعی مناطق کمربند قهوه گذاشته است؟ برای جواب این پرسش و مرور جنبه‌های فرهنگی و اقتصادی قهوه در این مطلب از قهوه ریو با ما همراه باشید.
بررسی اقتصاد جهانی قهوه
صنعت قهوه شبکه گسترده و پیچیده‌ای از افراد و کسب‌وکارهایی است که برای تولید، توزیع و فروش آن با یکدیگر همکاری دارند. قهوه دومین کالای ارزشمند صادراتی کشورهای در حال توسعه بین سال‌های 1970 تا 2000 بوده است. بیشتر از 90٪ قهوه جهان در این کشورها، به‌خصوص کشورهای آمریکای لاتین تولید می‌شود. معاملات جهانی قهوه اغلب در دو بازار سهام بزرگ غربی یعنی بازار سهام نیویورک و بازار سهام لندن انجام می‌شود. اکثر محصولات قهوه عربیکا به صورت قراردادهای کالایی و آتی در بازار سهام نیویورک خرید و فروش می‌شود. بازار سهام لندن هم پذیرای بخش عمده محصولات مالی مرتبط با قهوه روبوستا در جهان به شمار می‌رود.سهم کشورها در تأمین قهوه دنیا
روزانه بیشتر از 2, 25 میلیارد فنجان قهوه در جهان مصرف می‌شود که اکثر آن در کشورهای در حال توسعه پرورش می‌یابد. کشور برزیل به تنهایی حدود یک سوم قهوه سبز یا فراوری نشده جهان را تأمین می‌کند و پس از آن کشورهای شرق آسیا مهم‌ترین نقش در تأمین قهوه خام جهان را دارند. طبق گزارش سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO)، کشورهای اصلی تولیدکننده قهوه بر اساس حجم تولیدی شامل موارد زیر است:
- برزیل: 2, 70 میلیون تن
- ویتنام: 1, 28 میلیون تن
- اندونزی: 0, 63 میلیون تن
- کلمبیا: 0, 47 میلیون تن
- هند: 0, 40 میلیون تن
- اتیوپی: 0, 37 میلیون تن
- پرو: 0, 33 میلیون تن
- هندوراس: 0, 28 میلیون تن
- مکزیک: 0, 25 میلیون تن
- گواتمالا: 0, 24 میلیون تن
تأثیر کشت قهوه بر اقتصادهای محلی
کشت قهوه سهم مهمی از تولیدات اقتصادی کشورهای تولیدکننده قهوه را به خود اختصاص می‌دهد. این محصول وزنی تعیین کننده در تولید ناخالص داخلی (GDP) کشورهایی دارد که روی کمربند قهوه قرار گرفته‌اند. برای مثال 60٪ از کل صادرات کشور اتیوپی را قهوه تشکیل می‌دهد. بیشتر از 80٪ قهوه تولیدی جهان در حدود 25 میلیون مزرعه کوچک پرورش می‌یابد و معاش حدود 125 میلیون نفر مستقیماً از طریق کار در این مزارع تأمین می‌شود. نکته جالب توجه اینکه در هر منطقه از کمربند قهوه، سنت‌های متفاوتی برای کشت و پرورش قهوه وجود دارد که روی کیفیت محصول نهایی تأثیر دارند.تأثیر رست و فروش قهوه بر اقتصادهای محلی
قهوه سبز یا دان قهوه خام که در مزارع قهوه عمل می‌آید، یک ماده غذایی صادراتی خام است که برای تبدیل شدن به نوشیدنی محبوبی که می‌شناسید، هنوز به کار و فراوری احتیاج دارد. رست و فراوری قهوه بخش مهم دیگری از اقتصاد آن است که میلیون‌ها نفر، از شاغلان کارگاه‌های رست و کارخانه‌های فراوری قهوه گرفته تا باریستاها و کارکنان کافه و کافی‌شاپ‌ها، معاش خود را مستقیم و غیرمستقیم از طریق آن تأمین می‌کنند.
کسب‌وکارهای رست قهوه نقشی مهم در اقتصادهای محلی دارند. اکثر کلان‌شهرهای امروزی محله‌هایی دارند که به رست و عرضه قهوه معروفند و شهروندان از محل‌های مختلف شهر برای خرید و صرف قهوه به آن جا مراجعه می‌کنند. رست قهوه به تقویت توریسم و گردشگری داخلی و بین‌المللی کمک قابل توجهی می‌کند و اقتصاد محلی را تقویت می‌کند. تأثیر کشت قهوه بر محیط زیست
کشت قهوه به صورت سنتی با روش سایه درختان میوه (به‌خصوص موز) انجام می‌شود. در دهه‌های پایانی قرن بیستم اما برای افزایش تولید و بازدهی مزارع قهوه، روش صنعتی در آمریکای لاتین رایج شد که در آن بوته‌های قهوه مستقیم زیر نور آفتاب کشت می‌شوند. با وجود افزایش قابل توجه حجم محصول مزارع کشت آفتابی، این روش باعث فرسایش خاک شده و نگرانی‌هایی درباره تاثیرات محیطی آن ایجاد کرده است. جنگل‌ها و باغ‌هایی که در کشت سایه قهوه ایجاد می‌شوند تنوع زیستی را افزایش می‌دهند و بوته‌های قهوه در آن‌ها از منابع طبیعی تغذیه می‌شوند. به این ترتیب محصول آن‌ها از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است و در محیطی با رایحه‌ها و عناصر معدنی سرشار رشد می‌کند. این نوع از کشت که برای قرن‌ها در حاشیه جنگل‌های استوایی رواج داشته به اکوسیستم جنگل‌ها کمک می‌کند. در مقابل، بعد از صنعتی شدن کشت قهوه در آمریکای لاتین و نقاط دیگر کمربند قهوه، فرایند جنگل‌زدایی در این کشورها به شکل چشمگیری افزایش یافته است. این روند در حدی است که از 50 کشوری که بین سال‌های 1990 تا 1995 بیشترین نرخ جنگل‌زدایی را داشته‌اند، 37 کشور از تولیدکنندگان بزرگ قهوه بوده‌اند.سنت‌های فرهنگی مرتبط با قهوه
کشورهای تولیدکننده قهوه مثل اتیوپی، یمن، اندونزی، ویتنام و کلمبیا از قرن‌ها پیش روش‌های محلی دم آوری و رسوم مرتبط با صرف آن را پرورش داده‌اند. گرفتن فال قهوه یکی از سنت‌هایی است که در ترکیه همراه با صرف قهوه ترک پدید آمده است. ایتالیایی‌ها هم که اولین قهوه‌خانه‌های اروپایی را ایجاد کرده‌اند روش دم آوری اسپرسو را ابداع کرده‌اند. در ادامه با بعضی از محبوب‌ترین سنت‌های فرهنگی قهوه در نقاط مختلف کمربند قهوه و جهان آشنا می‌شوید.فرهنگ قهوه در ترکیه
بسیاری ادعا می‌کنند با اینکه خواستگاه قهوه اتیوپی است، اولین قهوه‌خانه‌های جهان در ترکیه و شهر استانبول شروع به کار کرده‌اند. ترکیه یکی از کشورهایی است که فرهنگ قهوه در آن به شکل محلی رشد کرده و به یک سنت ملی متمایز تبدیل شده است.فال قهوه ترک
یکی دیگر از رسوم جالب مرتبط با قهوه، فال قهوه است که به نظر می‌رسد در ترکیه شکل گرفته باشد و به سراسر جهان، به‌خصوص کشورهای بالکان و خاورمیانه صادر شده باشد. از آنجا که روش دم آوری قهوه ترک شامل ترکیب مستقیم آب با پودر قهوه با آسیاب بسیار ریز می‌شود، مقداری از آن کف و روی جداره‌های فنجان ته‌نشین می‌شود. این ته نشین به شکل یکدست و هموار نیست و معمولاً حاوی خطوط و شیارهایی است. هنگامی که افراد فال قهوه می‌خوانند برای این خطوط و اشکال پسمانده قهوه معنا و مصداق‌هایی در نظر می‌گیرند و آن‌ها را نمادهایی مرتبط با سرگذشت فردی می‌دانند که قهوه را نوشیده است.
فرهنگ قهوه در ایتالیا و روش دم آوری اسپرسو
بعید است دوستدار قهوه باشید و یک شات اسپرسو ایتالیایی با رایحه کاراملی/آجیلی همراه با کرمای غلیظ شما را سر ذوق نیاورد. درست کردن قهوه اسپرسو سنتی است که در ایتالیا شکل گرفته و امروز کم و بیش در تمام نقاط جهان طرفداران پر و پا قرصی دارد. به نظر می‌رسد یک شات قهوه اسپرسو ایتالیایی یا اسپرسو دوبل استاندارد شامل 30 میلی‌لیتر عصاره 12 یا 18 گرم پودر قهوه می‌شود که از طریق بخار آب با فشار 9 تا 15 بار درست شده باشد. روش دم آوری قهوه اسپرسو در حال حاضر محبوب‌ترین روش دم آوری در جهان به شمار می‌رود. اکثر کافه و کافی شاپ‌ها به دستگاه اسپرسوساز مجهز هستند و اسپرسو یکی از محصولات پرطرفدار آن‌ها محسوب می‌شود.فرهنگ قهوه در اتیوپی
حتماً در جریان هستید که اتیوپی به عنوان خواستگاه قهوه شناخته می‌شود. این نوشیدنی همین امروز هم نقشی کلیدی در روابط اجتماعی و فرهنگی مردم این کشور ایفا می‌کند. دم آوری و نوشیدن قهوه در اتیوپی یک آیین سنتی است که روزانه دو تا سه بار اجرا می‌شود. همان‌طور که در ادامه مشاهده می‌کنید، این آیین حدود دو ساعت طول می‌کشد و اهمیتی محوری در ارتباطات اجتماعی بازی می‌کند.آیین دم آوری قهوه اتیوپی
در منازل و خانواده‌های سنتی اتیوپی زنان نقش میزبانی در آیین دم آوری قهوه را دارند.- مراحل دم آوری قهوه در اتیوپی با رست کردن دان آن روی منکشکش (menkeshkesh) که نوعی تابه سنتی است شروع می‌شود.
- در این مرحله آروما و رایحه قهوه بلند می‌شود و بخشی از پذیرایی از مهمانان و اعضای خانواده به شمار می‌رود. بعد از رست، دان قهوه به ظرفی به نام مشرفت (meshrefet) منتقل می‌شود که از نوعی حصیر ساخته می‌شود.
- در مرحله بعدی آب در یک ظرف سرامیک به نام جبنا (jebena) جوش می‌آید و دان قهوه در ظرفی به نام موکشتا (mukechta) آسیاب می‌شود.
- آب جوش مستقیم روی پودر قهوه ریخته می‌شود و بعد به جبنا بر گردانده می‌شود. این فرایند چند مرحله تکرار می‌شود تا این که تمام قهوه در جبنا جمع شود.
- بعد جبنا در یک محفظه سنتی به نام کفموبله جبنا برای دم شدن قرار می‌گیرد.
- با دم آوری قهوه اتیوپی نوبت به ریختن آن در فنجان‌ها می‌رسد. در این مرحله قهوه با قدری فاصله و از بالا به شکلی ماهرانه در فنجان‌ها ریخته می‌شود و بین حاضرین پخش می‌شود.
فرهنگ قهوه در ژاپن
ژاپن یکی از کشورهایی است که با وجود اینکه تولیدکننده قهوه محسوب نمی‌شود، سنت و روش‌های دم آوری محلی و متمایز قهوه را توسعه داده است. واردات قهوه به ژاپن از قرن 17 شروع شده است. دم آوری قهوه ژاپنی از ابتدا با تمرکز روی آروما و بادی قهوه انجام شده و بعضی از بهترین روش‌های دم آوری پوراور در آن ابداع شده‌اند.روش و ابزار دم آوری سایفون
قهوه‌ساز سایفون یک اختراع ژاپنی است که با داشتن یک طراحی پیچیده به راحتی شما را غافلگیر می‌کند. این دستگاه از دو محفظه وکیوم شیشه‌ای تشکیل شده که آب جوش از فیلتر قهوه بین آن‌ها عبور می‌کند. در این روش احتمال سوختن یا عصاره گیری ناقص قهوه به کلی از بین می‌رود و نت‌های گوناگون آرومای قهوه در آن تقویت می‌شوند. به نظر می‌رسد در روش‌های دم آوری سایفون سنتی ژاپن دو مرحله فیلتر اضافی با ابزاری از جنس بامبو هم رایج باشد. نکته جالب توجه اینکه ژاپنی‌ها در زمینه واردات قهوه هم سلیقه خوبی دارند و بخش عمده قهوه بلو مانتین (Blue Mountain) جاماییکا و قهوه‌های عربیکای ممتاز به این کشور صادر می‌شود.
