شوک کافئینی: چرا نباید قهوه و انرژیزا را با هم بخوریم؟
11 ماه پیش
0
قهوه و انرژیزا از آن ترکیبهای خطرناکی است که شاید تابهحال شما را به نوشیدن وسوسه کرده باشد. اگر مانند بسیاری افراد به دنبال افزایش انفجاری انرژی و تمرکز تسلیم این وسوسه شده باشید، احتمالا عوارض اولیه قهوه و انرژیزا را پس از مصرف همزمان تجربه کردهاید؛ پیامدهایی مانند سردرد، بیخوابی، اضطراب و تپش قلب. اما عادت به خوردن یا ترکیب مداوم این دو منبعِ قدرتمند کافئین به جای تقویت موقت هشیاری و انرژی با عوارض و خطراتی جدی و دائمی همراه است.
در این مطلب مجله قهوه همه خطرات مصرف همزمان یا خوردن قهوه با انرژیزا را بر اساس بررسیهای علمی میشکافیم و مؤثرترین راهکارها را از نظر پزشکان برای پرهیز از این الگوی مصرف آسیبرسان به شما معرفی میکنیم.
مروری بر ترکیبات قهوه
اینکه در اثر مصرف قهوه و انرژیزا به عوارض مختلف دچار میشوید ناشی از تداخل ترکیبات این دو نوع نوشیدنی محبوب است. پس بیایید اول ترکیبات موجود در قهوه را مرور کنیم و بعد با مواد موجود در انواع نوشیدنی انرژیزا آشنا شویم.مهمترین ترکیبات قهوه عبارتند از:
- کافئین که از دسته آلکالوئیدها یعنی مواد آلی حاوی نیتروژن است و ماده محرک اصلی قهوه به حساب میآید. کافئین با تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی مسؤل بیشتر اثرات انرژیبخش و خستگیکاه قهوه است.
- کربوهیدراتها و مواد قندی که در طول فرایند رُست دانههای قهوه دستخوش تغییر شیمیایی میشوند.
- اسیدهایی مانند کلروژنیک اسید، لینولئیک اسید و کافئوئیلکینیک اسید که نقش آنتیاکسیدانی قوی دارند.
- چربی و ترکیبات روغنی قهوه که بر طعم و بوی آن تأثیرگذارند.
- پروتئینها و آمینواسیدهای مختلف؛
- ویتامینها و مواد معدنی (شامل ویتامینهای گروه B، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و فسفر و مقادیر ناچیز منگنز و آهن).
مقدار کافئین قهوه
احتمالا میدانید که مقدار کافئین در قهوه ثابت نیست و به عوامل کلیدی مختلفی بستگی دارد که در ادامه مرورشان میکنیم:- گونه قهوه: دانههای گونه عربیکا بهطور میانگین حدود 1.2 درصد کافئین دارند، در حالی که محتوای کافئین گونه روبوستا حدود 2.2 تا 2.7 درصد است.
- فرایند برشتهکاری: قهوه با رست دارک حرارت بیشتری میبیند و ممکن است کافئین کمتری نسبت به دانههای رستشده لایت داشته باشد.
- درجه آسیاب دانهها: دانههای با درجه آسیاب ریزتر مانند قهوه ترک کافئین بیشتری آزاد میکنند، چون بنا به روش آسیاب کردن قهوه ، سطح تماس بیشتری با آب دارند که بازده استخراج کافئین را افزایش میدهد.
- روش دمآوری: اگر آموزش دمآوری قهوه به روشهای مختلف را مرور کنید، میبینید که از نظر زمان تماس و نسبت قهوه به آب با هم متفاوتاند. به همین دلیل، نوشیدنی نهایی آنها مقدار کافئین متفاوتی خواهد داشت. مثلاً هر شات 30 میلیلیتری قهوه اسپرسو معمولاً کافئین زیادی به نسبت حجم دارد (حدود 63 میلیگرم)، اما هر فنجان 240 میلیلیتری قهوه دمی تا 95 میلیگرم کافئین به بدن شما میرساند.
- اندازه فنجان: طبیعتا هرچه اندازه فنجان مورد استفاده برای سرو قهوه بزرگتر باشد، میزان کافئین دریافتی شما بیشتر خواهد شد.
- قهوه اسپرسو (30 میلیلیتر): حدود 63 میلیگرم کافئین؛
- قهوه فیلتری یا دمی (240 میلیلیتر): حدود 95 میلیگرم کافئین؛
- قهوه فوری (240 میلیلیتر): حدود 60 تا 80 میلیگرم کافئین؛
چه مقدار کافئین در قهوه برای شما خطرناک است؟
اگر- کودک یا نوجوان نیستید؛
- حساسیت خاصی به کافئین ندارید؛
- دوره بارداری یا شیردهی را نمیگذرانید؛
- برای درمان بیماریهای قلبی، دیابت، فشار خون یا مشکلات سلامتیِ روان دارو مصرف نمیکنید،
در واقع، فقط در صورتی با مصرف قهوه بدنتان را در معرض خطر جدی قرار میدهید که در یک ساعت حدود 40 فنجان قهوه بنوشید
.
نوشیدنی انرژیزا چیست و چه تداخلی با قهوه دارد؟
نوشیدنیهای انرژیزا محصولاتیاند حاوی ترکیبات محرک (معمولا کافئین) که تولیدکنندگانشان تحریک و بهبود عملکرد فیزیکی و ذهنی را به عنوان خواص آنها تبلیغ میکنند.
امروزه نوشیدنیهای انرژیزا از برندهای گوناگون در سرتاسر جهان به محبوبیت چشمگیری رسیدهاند، تا جایی که تقریبا یکسوم نوجوانان 12 تا 17 ساله در ایالات متحده به طور منظم انرژیزا مینوشند و بیشترین میزان مصرف آن در جمعیتهای مختلف دنیا به نام افراد ۱۸ تا ۲۹ ساله و مردان جوان در سنین 18 تا 34 سال ثبت شده است. بنابراین تعجبی ندارد که تولید، بازاریابی و فروش این محصولات یک صنعت چند صد میلیارد دلاری باشد.
اگر هنگام خرید نوشیدنیهای انرژیزا به برچسب ترکیباتشان توجه کنید معمولا نام این مواد را میبینید:
- کافئین، عامل اصلی افزایش هشیاری و انرژی شما؛
- گوارانا یا منبع اضافه کافئین که به کاکائوی برزیلی هم معروف است؛
- آمینو اسید تورین یا تائورین برای بهبود عملکرد قلب و عضلات که این نوشیدنیها را محبوب ورزشکاران کرده است.
- آمینواسیدِ ال-کارنیتین برای تولید انرژی بیشتر؛
- قند به صورت شکر یا سایر شیرینکنندهها به مقدار زیاد برای افزایش سریع انرژی؛
- گاز کربن دیاکسید (در نوشیدنیهای گازدار)؛
- آنتیاکسیدانها، مواد معدنی و ویتامینهای گروه B، مؤثر در بهبود متابولیسم و تقویت انرژی؛
- گلوکورونولاکتون، نوعی کربوهیدرات برای تقویت حافظه، افزایش تمرکز و رفع خستگی؛
- انواع عصاره گیاهی از جمله جینسنگ، یوهیمبه، جینکو بیلوبا و حتی عصاره قهوه و چای سبز برای خواص انرژیبخشی، کاهش خستگی و استرس و افزایش حافظه و تمرکز؛
- عصاره پرتقال تلخ برای تنوع طعم.
انواع نوشیدنی انرژیزا
نوشیدنیهای انرژیزا را میتوان از نظر محتویات و ترکیباتشان به این چند دسته تقسیم کرد:- نوشیدنیهای انرژیزای کلاسیک ، یعنی محصولات برندهای معروفی که از دهه ۱۹۴۰ بنیانگذار تولید انواع انرژیزا شدند و معمولا مقادیر زیادی کافئین، شکر، تورین و ویتامینهای گروه B دارند.
- نوشیدنیهای انرژیزای بدون قند که حاوی شیرینکنندههای مصنوعیاند و برای افزایش انرژی بدون مصرف کالری اضافی تولید میشوند.
- نوشیدنیهای انرژیزای طبیعی حاوی موادی مانند گوارانا و ماچا که بهعنوان جایگزینهای سالمتر معرفی و تبلیغ میشوند.
- نوشیدنیهای انرژیزای گیاهی که اغلب حجم زیادی عصاره گیاهان دارویی مانند جینسنگ، یوهمبین و رودیولا دارند و محبوبیتشان رو به افزایش است.
- نوشیدنیهای انرژیزای مخصوص ورزشکاران که برای افزایش سطح انرژی و بهبود عملکرد ورزشی حاوی الکترولیتها، پروتئینها و آمینواسیدهای مختلفاند.
- نوشیدنیهای انرژیزا بر پایه قهوه ، حاوی کافئین طبیعی قهوه، شکر یا شیرینکننده مصنوعی و افزودنیهایی مانند شیر و خامه. قهوههای کنسروی آماده با کافئین بالا نمونه این دسته است.
- نوشیدنیهای انرژیزای گازدار که ترکیب کافئین و گاز کربنیک را با طعمهای متنوع در بر دارند و معمولا در قوطیهای فلزی عرضه میشوند.
- نوشیدنیهای انرژیزای ژلهای و ژلهای انرژیزا با ترکیبی از کربوهیدراتها و کافئین که برای افزایش سریع انرژی ورزشکاران حرفهای به خصوص در هنگام ورزش یا مسابقه طراحی شدهاند.
- نوشیدنیهای انرژیزای بر پایه آب که با ترکیبی از آب، الکترولیتها و کافئین برای تأمین مایعات بدن در کنار افزایش انرژی طراحی شدهاند. بعضی از این نوشیدنیها بدون شکر و مناسب استفاده روزمرهاند.
درصد کافئین در نوشیدنیهای انرژیزا چقدر است؟
مقدار کافئین موجود در انرژیزاها بسته به نوع نوشیدنی و برند تولیدکننده آن بسیار متفاوت است. مثلا یک قوطی ۲۵۰ میلیلیتری استاندارد از نوشیدنی انرژیزای ردبول معمولا ۸۰ میلیگرم کافئین دارد که تقریبا معادل کافئین یک فنجان قهوه همحجم (۹۵ میلیگرم) است. با این حال، بعضی انواع انرژیزا در این حجم تا ۱۶۰ میلیگرم کافئین هم دارند.حواستان باشد که در بسیاری مواقع، میزان کافئین واقعی یک نوشیدنی انرژیزا به راحتی قابل شناسایی نیست. چون بعضی از این محصولات بهعنوان نوشیدنی و برخی دیگر بهعنوان مکمل غذایی به بازار عرضه میشوند. ضمنا تولیدکنندگان نوشیدنیهای انرژیزا ملزم نیستند میزان کافئین را حتما روی برچسب مشخصات محصول اعلام کنند.
درست است که مقدار کافئین موجود در نوشیدنی انرژیزا هشیاری و تمرکز شما را به سرعت بالا میبرد، اما مصرف همزمان آن با قهوه برای مضاعف کردن اثر انرژیبخش بههیچوجه منطقی نیست و خطراتی دارد که در ادامه میشناسید.
خوردن قهوه با انرژیزا چه خطری دارد؟
همانطور که گفتیم، شما باید خوردن قهوه با انرژیزا را در فهرست کارهای ممنوعه قرار دهید، چون چنین عوارض و خطرات مهلکی برای سلامتی شما دارد:
- مشکلات قلب و رگها: اثر تجمیعی کافئین موجود در قهوه و انرژیزا میتواند فشار خون و ضربان قلب را به شدت افزایش دهد و منجر به مشکلات جدی قلب و رگها مانند اختلالات ریتم قلب شود. همچنین مصرف کافئین زیاد ممکن است به سیستم قلبی-عروقی و عصبهایِ در حال رشد کودکان آسیب برساند.
- سکته مغزی: شاید وحشتزده شوید، ولی این عارضه واقعیت دارد؛ پزشکان میگویند یکی از عوارض خوردن قهوه با انرژیزا، سندرم انقباض برگشتپذیر عروق مغزی (RCVS) است. در این حالت، اسپاسم ناگهانی رگهای خونی مغز شما جریان خون را محدود میکند یا باعث خونریزی میشود که نتیجه نهایی آن سکته مغزی خواهد بود.
- اضطراب، تحریکپذیری و بیقراری: نوشیدن قهوه و انرژیزا با هم سیستم عصبی شما را تحریک میکند و به سردرد، اضطراب، بیقراری و در موارد شدید، حملات پانیک یا وحشت میانجامد.
- بیخوابی: در صورت ترکیب قهوه و انرژیزا باید منتظر مشکلات و اختلال خواب یا بیخوابی شدید باشید.
- مشکلات گوارشی: کافئین زیاد ممکن است به تحریک معده و مشکلات گوارشیای مانند رفلاکس معده، تهوع و حتی اسهال منجر شود.
- کمآبی بدن: یکی دیگر از عوارض خوردن همزمان قهوه و انرژیزا، دهیدراته شدن بدن به دلیل اثر ادرارآور کافئین است.
- افزایش قند خون و چاقی: یک قوطی ۴۵۰ گرمی نوشیدنی انرژیزا (مانند هایپ) بین 54 تا 62 گرم قند افزودنی دارد که از حداکثر مقدار قند مصنوعی توصیهشده برای یک روز کامل هر بزرگسال بیشتر است. پس بهعنوان مثال با عادت به خوردن هایپ و قهوه، عوارضی مانند افزایش قند خون، کاهش حساسیت به انسولین و چاقی در کمین شما خواهد بود، مخصوصا اگر قهوه را همراه شکر و شیر یا افزودنیهای دیگر مینوشید.
- احتمال وابستگی: مصرف مکرر و همزمان قهوه و انرژیزا ممکن است به وابستگی کافئین منجر شود که ترک آن با عوارض جانبی مانند سردرد و خستگی خفیف تا شدید همراه خواهد بود.
آمار و پژوهشها چه میگویند؟
زیادهروی در مصرف نوشیدنیهای انرژیزا یا ترکیب آنها با مواد دیگر خطرات زیادی برای فرد و اطرافیانش در جامعه به همراه دارد. اگرمیپرسید چرا، کافی است نگاهی به این اعداد بیندازید:- بین سالهای 2007 و 2011، یعنی فقط در یک بازه چهارساله، تعداد مراجعاتِ مرتبط با مصرف نوشیدنیهای انرژیزا در بخشهای اورژانس دو برابر شد. نیمی از این موارد به ترکیب انرژیزاها با مواد دیگر مربوط میشد و در پایان این دوره، از هر 10 مراجعه به اورژانس، نتیجه 1 مورد بستری شدن در بیمارستان بود.
- 25 درصد از دانشجویان ۱۸ تا ۲۲ ساله همراه نوشیدنی انرژیزا، الکل مصرف میکنند.
- بر اساس پژوهشها در ایالات متحده، احتمال نوشیدن الکلِ زیاد در میان کسانی که به ترکیب الکل و انرژیزا عادت دارند، چهار برابر بیشتر است. به همین دلیل، این افراد بیشتر در معرض خطراتی مانند آسیبهای الکل به اندامهای مختلف و رانندگی در حالت مستی قرار میگیرند.
راهکارهای ترک عادت نوشیدن قهوه و انرژیزا
حالا که خوب میدانیم اگر قهوه را با انرژی زا بخوریم چه میشود، نوبت به آشنایی با روشهای کاهش وابستگی به این ترکیب میرسد. این بخش مطلب را به ارائه مؤثرترین راهکارها از نظر پزشکان و متخصصان تغذیه برای پرهیز از مصرف همزمان این دو نوشیدنی یا ترک عادت به آنها و کاهش خطرات مرتبط اختصاص دادهایم.کاهش تدریجی مصرف کافئین
به جای قطع ناگهانی مصرف کافئین، مقدار کافئین دریافتی خود را به تدریج کاهش دهید. این کار مانع از بروز عوارض جانبی ترک کافئین مانند سردرد و خستگی مفرط میشود. این گام را با کاهش تدریجی مصرف قهوه و انرژیزا بردارید تا در نهایت عادت به آنها را به حداقل برسانید.انتخاب نوشیدنیهای کمکافئین یا بدون کافئین
به جای مصرف قهوه پرکافئین یا نوشیدنیهای انرژیزا، نوشیدنیهای بدون کافئین یا با مقدار کافئین کمتر یا مانند چای گیاهی یا چای سبز بیکافئین را امتحان کنید. این تغییر به شما کمک میکند وابستگی خود را به کافئین کاهش دهید.استفاده از روشهای طبیعی برای افزایش انرژی
به جای تکیه بر کافئین به سراغ روشهای طبیعی اصلاح سبک زندگی برای افزایش سطح انرژیتان بروید، مثلا:- با انجام ورزش منظم روزانه، انرژی خود را به طور طبیعی افزایش دهید تا هشیاری و تمرکز بالاتری داشته باشید.
- با خواب کافی و باکیفیت، نیاز خود را به مصرف کافئین برای بیدار ماندن کاهش دهید.
- تغذیه سالم و مصرف مواد غذایی مغذی و سرشار از ویتامینها و مواد معدنی به حفظ و افزایش انرژی و تمرکز شما کمک میکند.
- آب کافی بنوشید تا تعادل الکترولیتی بدنتان برقرار بماند، دچار احساس خستگی و کاهش تمرکز نشوید و انرژی طبیعیتان حفظ شود.
- به جای خوردن قهوه با انرژیزا، مواد سالمتری مانند چایهای گیاهی، آب سبزیجات تازه، آب نارگیل و انواع اسموتی را امتحان کنید؛ این جایگزینها انرژی شما را بالا میبرند و از مصرف کافئین زیاد بینیازتان میکنند.
- یکی از رایجترین دلایل افراد برای مصرف نوشیدنیهای کافئیندار مانند قهوه و انرژیزا، کاهش استرس و افزایش تمرکز است. پس با استفاده از روشهای مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و تمرینات ذهنآگاهی، بدون نیاز به کافئین به آرامش و تمرکز بیشتری برسید.
- اگر نمیتوانید نوشیدنیهای کافئیندار را به طور کامل کنار بگذارید، مصرف آنها را به زمانهای خاصی از روز محدود کنید. به توصیههای پزشکان درمورد بهترین زمان مصرف قهوه پایبند باشید، فقط در ساعات اول روز قهوه بنوشید و از مصرف نوشیدنیهای کافئیندار در ساعات بعد از ظهر و شب پرهیز کنید. به این ترتیب، میتوانید مصرف کافئین خود را کنترل کنید و آن را به مرور کاهش دهید.
- همیشه در طول تلاش برای کنار گذاشتن یک عادت خاص باید روی حمایت دوستان، اعضای خانواده یا مشاور خود حساب باز کنید. تشویق شما در مسیر کاهش مصرف کافئین و تقویت انگیزه برای رسیدن به هدف، کمترین نتیجه این حمایت است. علاوهبر این، پیوستن به گروههای حمایتی آنلاین یا محلی به شما کمک میکند از همدلی افرادی که مشکلات مشابه دارند بهرهمند شوید.
تغییر عادتها همیشه نیازمند صبر و پشتکار است؛ صبری که پاداش شما را با بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطرات مرتبط با مصرف بیش از حد کافئین خواهد داد.
حرف آخر
قهوه و انرژیزاهای متنوع، رایجترین منابع نوشیدنی کافئین به حساب میآیند و برای افزایش انرژی، تمرکز و هشیاری محبوبیت زیادی در سراسر جهان دارند. اگرچه ممکن است ترکیب قهوه و انرژیزا برای تقویت انفجاری انرژی وسوسهانگیز باشد، اما نباید خطرات جدی مرتبط با مصرف همزمان آنها را برای سلامتی قلب، دستگاه عصبی و سیستم گوارشی نادیده بگیرید.جلوگیری از این خطرات در گروی مصرف متعادل این دو نوشیدنی به صورت جداگانه است. اگر وابستگی شدید به کافئین دارید از توصیههای این مطلب برای کاهش آن در عین بهبود سطح انرژی و سلامت عمومی بدنتان استفاده کنید.
با خرید قهوه از فروشگاه آنلاین قهوه ریو، خیالتان بابت کیفیت و طعم بینظیر نوشیدنی محبوبتان راحت میشود؛ نوشیدنیای که با هر جرعهاش از افزایش انرژی و هشیاری خود به سالمترین شکل مطمئن خواهید بود.
سوالات متداول
۱. آیا نوشیدن قهوه و انرژیزا با هم واقعاً خطرناک است یا فقط اغراق رسانهای است؟
بله، خطرناک است و صرفاً اغراق نیست. مصرف همزمان قهوه و انرژیزا باعث دریافت دوز بالایی از کافئین در مدت کوتاه میشود که میتواند ضربان قلب، فشار خون و تحریک سیستم عصبی را بهطور ناگهانی افزایش دهد. این وضعیت در برخی افراد حتی به آریتمی قلبی، اضطراب شدید یا مشکلات عصبی منجر میشود.
۲. اگر مقدار کمی قهوه و مقدار کمی انرژیزا مصرف شود باز هم خطر دارد؟
حتی مقادیر «بهظاهر کم» هم میتوانند مشکلساز باشند، چون اثر کافئین تجمعی است. علاوهبراین، در بسیاری از نوشیدنیهای انرژیزا کافئین پنهان (مثل گوارانا) وجود دارد که روی برچسب بهوضوح مشخص نیست و ممکن است بدون اینکه متوجه شوید از حد مجاز روزانه عبور کنید.
۳. چرا بعد از مصرف همزمان قهوه و انرژیزا دچار تپش قلب یا اضطراب میشوم؟
به این دلیل که کافئین موجود در هر دو نوشیدنی سیستم عصبی مرکزی را بیشازحد تحریک میکند. این تحریک بیشازاندازه باعث ترشح آدرنالین، افزایش ضربان قلب، بیقراری، لرزش و در برخی موارد حملات پانیک میشود، بهخصوص اگر بدن شما به کافئین حساس باشد.
۴. آیا نوشیدنیهای انرژیزای «طبیعی» یا بدون قند هم با قهوه تداخل دارند؟
بله. طبیعی یا بدون قند بودن، خطر تداخل را از بین نمیبرد. بسیاری از انرژیزاهای طبیعی حاوی گوارانا، ماچا یا عصاره چای سبز هستند که همگی منبع کافئیناند. بنابراین ترکیب آنها با قهوه همچنان میتواند باعث دریافت کافئین بیشازحد و بروز عوارض شود.
۵. بهترین جایگزین برای ترکیب قهوه و انرژیزا برای افزایش انرژی چیست؟
بهترین راه، اصلاح سبک زندگی است نه افزایش کافئین. خواب کافی، نوشیدن آب، تغذیه متعادل، ورزش منظم و مدیریت استرس تأثیر پایدارتری بر انرژی و تمرکز دارند. اگر هم به نوشیدنی نیاز دارید، قهوه را بهتنهایی و در ساعات ابتدایی روز مصرف کنید یا از گزینههایی مثل چایهای گیاهی، آب نارگیل یا اسموتیهای طبیعی استفاده کنید.
منابع:
